Authentieke verhalen rond psychische kwetsbaarheid: een katalysator voor het leerproces
De verrassendste ontdekkingen doe je vaak het dichtst bij huis. Vanuit die insteek lees je hier hoe een collega-lesgever aan de UGent het eigen onderwijs vormgeeft.
Wie weet inspireert dit verhaal ook jou?
Context
- Opleiding: Bachelor of Science in de psychologie
- Modeltrajectjaar: 3 Ba Klinische Psychologie
- Opleidingsonderde(e)l(en): H002089
- Gemiddeld aantal studenten: 400 studenten
- Betrokken lesgever(s): Stijn.vanheule@ugent.be
- Voorbeeld uit academiejaar: 2021-2022
Beschrijving
Het vak ‘Eerste lijn: herstelgerichte psychiatrische zorg' heeft als doel om studenten te laten kennismaken met herstelgericht werken bij complexe psychiatrische problemen. De focus ligt op psychose. Naast het theoretische kader focust het opleidingsonderdeel op vormen van psychotische ervaring en op hoe die kunnen stabiliseren.
Om het theoretisch kader te laten beklijven, wordt gedurende twee lessen -in plaats van traditionele hoorcolleges- ingezet op alternatieve werkvormen waarbij studenten in aanraking komen met de persoonlijke verhalen van mensen met psychosegevoeligheid, hun naasten en van hulpverleners.
In een eerste responscollege krijgen de studenten eerst de documentairefilm ‘Blue Monday’ te zien. Aansluitend is er een panelgesprek met twee mensen met een psychosegevoeligheid die gevolgd werden in de documentaire, de documentairemaakster, de coördinator van PsychoseNet.be, een klinisch psychologe, een praktijkassistente en een studente klinische psychologie. De lesgever modereert het gesprek en let erop dat de concepten uit de hoorcolleges actief aan bod komen. In het gesprek worden ervaringen gedeeld die de studenten helpen om de inzichten uit de eindcompetenties van het vak te bevatten. Nadien kunnen de studenten vragen stellen en impressies delen, wat leidt tot een groepsgesprek met de hele zaal. Via PsychoseNet.be worden ook mensen met psychosegevoeligheid en familieleden uitgenodigd om deel te nemen aan dit responscollege.
Tijdens de vragenronde zorgen de verschillende perspectieven van de panelleden, lotgenoten en familieleden in de zaal voor een zeer beklijvende leerervaring. De openheid waarmee de getuigenissen gebracht worden, verlaagt de drempel bij studenten om persoonlijke ervaringen te vertellen of vragen te stellen. Maar de kracht van persoonlijke verhalen staat of valt met het creëren van een veilige leeromgeving.
In het tweede responscollege wordt een literaire en muzikale performance gegeven door bezoekers en medewerkers van Villa Voortman, in samenwerking met tien studenten uit de master klinische psychologie en orthopedagogiek.
Die tien studenten zijn vrijwilligers die gedurende 6 maanden participeerden aan het schrijfatelier van Villa Voortman en die samen met bezoekers teksten maakten. In de performance brengt een twintigtal personen gedurende een uur teksten. Aansluitend is er een panelgesprek met uitvoerders van de performance, waarbij wordt ingegaan op kernbegrippen uit de hoorcolleges (stigma, uitsluiting, collaboratief werken…). De lesgever modereert het gesprek, en betrekt vervolgens ook de studenten bij deze dialoog.
Tijdens het panelgesprek horen de studenten authentieke getuigenissen van personen met ernstige psychiatrische problemen, en van de studenten die met hen samenwerkten in het schrijfatelier en tijdens de performance. Ook de de professionals die hen begeleiden brengen hun visie en ervaringen in. Dit zorgt voor een indringende leerervaring, waarbij studenten via concrete voorbeelden voeling krijgen met de concepten uit de hoorcolleges.
Succesfactoren en aandachtspunten
- De afwisseling tussen een documentaire/performance en een panelgesprek/interactieve dialoog houdt de aandacht bij de studenten vast. Aarzel dus niet om professionals, ervaringsdeskundigen, naasten en andere betrokkenen te betrekken om een authentieke leeromgeving vorm te geven.
- In een klassiek auditorium is het niet vanzelfsprekend om een toegankelijke setting te creëren voor een panelgesprek. Enkele aandachtspunten:
- Voorzie een microfoon voor elk panellid om zo de interactie te vergemakkelijken.
- Voorzie een moderator die het panelgesprek leidt.
- Vraag een assistent om met een microfoon rond te lopen om studenten in de aula ook aan het woord te laten.
- Plaats de stoelen en banken van panelleden in een U-vorm om de interactie tussen panelleden te bevorderen.