Het is vermoeiender om een les online te volgen. Daarom is het erg belangrijk om bewust én vaker dan bij on campus onderwijs interactieve momenten in te bouwen. Die helpen om de aandacht van studenten vast te houden. In deze tip geven we enkele suggesties.

Wat is het?

Onder een online hoorcollege verstaan we het synchroon lesgeven van op afstand: als docent geef je les met behulp van bepaalde tools en/of software en studenten volgen de les ‘live’ mee. Een veelgehoorde term is ook webinar (van ‘web’ en ‘seminar’).

Wanneer zet je een online hoorcollege in?

Er zijn belangrijke verschillen met een on campus hoorcollege: je hebt veel minder zicht op de (non-verbale) reacties van de studenten, het is vermoeiender en er kunnen technische problemen optreden tijdens de les. Daarom is het erg belangrijk om bewust te kiezen voor een online hoorcollege en dit niet zomaar te organiseren. Situaties waarin dit een meerwaarde kan hebben zijn:

• Je bent als lesgever uitzonderlijk in het buitenland voor een les
• Je wil internationale sprekers en/of studenten betrekken in je les

Bouw online interactiemomenten in

Bepaal op basis van je leerdoelen welke interactie relevant is en plan ze in. Gebruik je PowerPoint als houvast en voeg extra lege slides of slides met vragen toe op momenten waar je een interactie wil inbouwen. Hierdoor vergeet je dit moment niet en neem je er ook de tijd voor. Enkele voorbeelden:

• Wil je weten of studenten mee zijn? Werk met statussen, of werk met een ‘het gaat te snel’-signaal.
• Wil je weten of het merendeel van de studenten een bepaald concept heeft begrepen? Verwerk een toepassing van het concept in een meerkeuzevraag en organiseer een voting. Gebruik de resultaten van de voting om in te schatten of je nog meer uitleg moet geven of niet.
• Wil je polsen naar de mening van studenten? Voorzie een schaal van helemaal niet akkoord naar helemaal akkoord en laat studenten hun eigen positie aanduiden met annotatiehulpmiddelen.
• Wil je een student iets laten demonstreren? Laat hem of haar iets aanduiden op een figuur met annotatiehulpmiddelen.
• Wil je input verzamelen van studenten? Tools zoals Padlet of ideaboardz (virtuele muur met post-its die studenten kunnen toevoegen) geven de mogelijkheid om snel zicht te krijgen op antwoorden op open vragen.
• Wil je studenten zelf nieuwe inhoud laten aanbrengen of dieper laten nadenken over bepaalde onderwerpen? Laat hen zelf een pollingvraag bedenken en in de groepschat plaatsen. Organiseer vervolgens de polling van die vraag/vragen die jij goed vindt.
• Wil je studenten laten overleggen? Maak gebruik van break out-rooms.
• Wil je een student iets laten verduidelijken of toelichten? Je kan vragen om via de microfoon iets uit te leggen. Opgelet: dit is vaak een grote drempel voor studenten, dus pols even of de student dat ziet zitten.

Tip: interactiemomenten zijn ook zeer handig voor jezelf als lesgever. Zo krijg je niet alleen bevestiging dat alles technisch goed werkt, maar weet je ook dat studenten effectief aan het meevolgen zijn en dat je niet voor een lege ruimte aan het spreken bent.

Voorzie Q&A-mogelijkheden 

Via de chat

Maak gebruik van de chatfunctie om vragen van studenten te verzamelen. Hierbij is het erg handig dat een tweede persoon (een collega of een student die daarvoor werd aangesteld) de chat modereert en opvolgt. Als er een belangrijke vraag is, kan de medewerker of student je meteen onderbreken. Kleine vragen kunnen gebundeld worden om dan op een geselecteerd moment te overlopen. Wacht hier best niet mee tot de laatste 5 minuten van de les. Las af en toe zo’n moment in zodat studenten zich meer betrokken voelen.

Kan je niet de hulp inroepen van een tweede persoon? Las dan één of twee Q&A-momenten in zodat je niet tegelijkertijd moet lesgeven en de chat in de gaten houden. Geef bij het begin van de les mee wanneer de studenten hun vragen zullen kunnen stellen (bijvoorbeeld tijdens de pauze, of 15 minuten na een hoofdstuk). 

Via discussieforum

Indien je niet alle vragen tijdens de les kan beantwoorden, kan je de vragen en antwoorden in de loop van de week op het discussieforum posten. Geef mee aan de studenten dat je dat zal doen en wanneer precies. Eventueel, als je dat wenst (en zelf kan opvolgen), kan het discussieforum ook de plaats zijn waar studenten na de les nog bijkomende vragen kunnen posten. Laat studenten elkaars vragen upvoten, zo weet je meteen wat de meest prangende vragen zijn. Die kan je vervolgens in een volgende les of rechtstreeks in het forum zelf beantwoorden.

Boeiend, gestructureerd en activerend doceren

Neem zeker ook een kijkje op de onderwijstip ‘Hoorcollege: boeiend, gestructureerd en activerend doceren’ . Je leest er extra tips om een kwaliteitsvol hoorcollege te verzorgen.

Oneigenlijk gebruik van de chat of andere functionaliteiten

Digitale tools voor online lesgeven bieden verschillende mogelijkheden om interactie te creëren met je studenten. Denk maar aan onder andere de chat-, annotatie-, video- en microfunctie. Om misbruik te voorkomen, kan je als lesgever de volgende zaken doen.

Schakel de chat gericht in

Interactieve momenten in online of hybride lessen zijn belangrijk maar worden best gericht gekozen in functie van je lesdoelen. De chat – zeker bij grote groepen – is een middel om interactie te creëren tussen student en lesgever, maar het is belangrijk om nefaste cognitieve overload of overprikkeling te voorkomen. Studenten ervaren de continue stroom in de chat soms als afleidend. Als lesgever kies je er best voor om de chatfunctie enkel op gerichte momenten open te zetten en er geen informele gesprekken in te laten doorgaan. Op specifieke momenten kan je bijv. met een instructie aangeven dat studenten vragen mogen posten. Die beantwoord je dan tijdens vaste vragenmomenten.

Maak afspraken met studenten

Deelnemen aan een online of hybride les veronderstelt een ander gedragspatroon van studenten dan voor een les op locatie. Ook vragen stellen, hetzij mondeling of schriftelijk, verloopt helemaal anders dan in de aula. Communiceer je verwachtingen aan studenten. Het kan helpen om de afspraken voor deelname aan online lessen op verschillende momenten te herhalen, bijv. bij de start van elke les.

Voorbeelden van mogelijke afspraken:

• Hou je microfoon gedempt (tenzij je aan het woord wil komen)
• Stel je vragen in de chat. Ze komen aan bod tijdens de vraagmomenten.
• Neem actief deel aan de polls en uitwisselingsmomenten.
• Voer geen gesprekken of discussies in de chat.

Spreek studenten als groep aan op hun gedrag

Bij het vaststellen van misbruik van een bepaalde functionaliteit kan je je studentengroep hierover aanspreken en hen op hun verantwoordelijkheid wijzen. Dit document, opgesteld in samenspraak met de institutionele ombudspersoon, kan een mogelijke basis zijn om studenten via een aankondiging op Ufora aan te spreken.

Internationale studenten betrekken: enkele aandachtspunten

• Hou rekening met een mogelijk tijdsverschil voor het inplannen van het online lesmoment.
• Stel studenten gerust in verband met hun taalgebruik. Zeg bijvoorbeeld dat je geen perfect Engels verwacht.
• Zorg ervoor dat je opdrachten en vragen ook relevant zijn voor internationale studenten. Vraag hen input te geven vanuit hun eigen achtergrond, voorkennis of context.
• Omdat internationale studenten vaak minder vertrouwd zijn met ons onderwijssysteem is het nóg belangrijker om expliciet te zijn over je verwachtingen en de manier waarop je wil dat ze actief participeren.
• Check de digitale toegankelijkheid: heeft iedereen toegang tot een computer en tot de tools en het leerplatform dat je gebruikt? Voorzie een handleiding of duidelijke instructies voor studenten. Ga er niet automatisch van uit dat studenten onmiddellijk vertrouwd zijn met de digitale tools en toepassingen die je gebruikt.
  Organiseer eventueel een proefsessie waarin studenten al even kunnen kennismaken met elkaar en met de digitale omgeving zonder dat er les gegeven wordt.
• De voorkennis en het taalkennis van internationale studenten kan uiteenlopend zijn. Probeer hier zicht op te krijgen. Stel eventueel extra materiaal vooraf ter beschikking: kennisclips met basiskennis of duiding bij theoretische concepten, woordenlijsten met vakjargon enz.