Wil je studenten een eerste ervaring geven met de ‘echte wereld’, ervoor zorgen dat ze (technische) vaardigheden ontwikkelen en bovendien hun houding ten opzichte van hun studiegebied positief beïnvloeden? Dan kan veldwerk een mogelijke werkvorm zijn voor je lespraktijk. 

Wat is veldwerk? 

Veldwerk is een werkvorm waarbij studenten de gebouwen van de UGent verlaten en interageren met de ‘echte wereld’. Het is een zelfstandige leersituatie waarbij ze veldmateriaal leren gebruiken en technische vaardigheden ontwikkelen. 

Veldwerk kan lesgever- of studentgestuurd zijn. De voorkeur gaat naar een studentgestuurd proces omdat onderzoek aantoont dat de studenten actiever betrokken zijn tijdens de activiteit en een dieper begrip ontwikkelen en een positiever attitude ontwikkelen.  

Wanneer zet je veldwerk in? 

Veldwerk draagt bij tot: 

• kennis effectief toepassen en inoefenen; 
• een onderzoekende houding ontwikkelen: door kijken, beleven en onderzoeken worden er nieuwe vragen opgeroepen bij de studenten; 
• een betere voorstelling van het veld hebben door kijken, waarnemen en zelf doen; 
• gegevens leren verzamelen en analyseren; 
• theorie en praktijk met elkaar leren verbinden; 
• probleemoplossende vaardigheden ontwikkelen; 
• een positieve houding tegenover het studiegebied. 

Hoe geef je veldwerk vorm? 

Veldwerk bestaat uit drie fasen: de voorbereiding, de activiteit en terugkoppeling.  

De voorbereiding 

Zorg voor een goede theoretische introductie tijdens de hoorcolleges, voordat je met veldwerk start. Geef concreet materiaal en concepten mee die ze zullen tegenkomen tijdens het veldwerk. 

De activiteit 

Ga voor een limited choice-activiteit. Studenten kiezen dan uit een beperkte lijst een activiteit waaraan ze in kleine groepjes werken. Zelf kiezen leidt tot een hogere motivatie en betrokkenheid. Omschrijf bij elke keuzeactiviteit waarop ze moeten focussen, hoeveel tijd ze maximum nodig zullen hebben, welke acties ze moeten ondernemen en in welke volgorde ze die moeten uitvoeren. Jouw rol als lesgever tijdens die activiteiten is om discussie tussen de studenten te faciliteren en niet de bron van informatie te zijn. 

De terugkoppeling 

Tijdens de terugkoppeling staat het elaboreren van hun ervaring tijdens het veldwerk centraal. Elaboratie staat in de psychologie voor een diepe verwerking van informatie doordat je nieuwe informatie koppelt aan al verworven kennis die opgeslagen zit in het langetermijngeheugen. Laat de studenten daarom een eindproduct maken, zoals een presentatie of rapport waarin ze het verband moeten leggen tussen de ervaringen tijdens het veldwerk en de theoretische concepten en ideeën. Dat eindproduct kan je evalueren. 

Voorbeelden 

Veldwerk wordt toegepast in verschillende opleidingen aan de UGent, waaronder: 

• Archeologie 
• Afrikaanse talen en culturen 
• Master Conflict & development 
• Geologie en geografie 
• Industriële wetenschappen: landmeten 
• Biologie 
• … 

Welke aandachtspunten zijn er bij veldwerk? 

Zorg voor degelijk timemanagement 

Hou rekening met de beschikbare tijd, zodat de studenten de opdracht tot een goed einde kunnen brengen. 

Focus op vaardigheden 

In tegenstelling tot bij een excursie of bedrijfsbezoek ligt de nadruk bij veldwerk op vaardigheden inoefenen, en niet op en passant theorie aanreiken en toetsen. 

Wees geduldig 

Veldwerk vraagt aanpassingen van de studenten. Vaak vinden ze de ogenschijnlijk eenvoudigste handelingen bij het eerste veldwerk vaak vrij moeilijk. Pas als ze wat meer ervaring hebben met veldwerk mag je ervan uitgaan dat die eenvoudige handelingen ‘vanzelf’ gebeuren. 

Begeleid 

Persoonlijke begeleiding, bijsturing en feedback zijn een must bij veldwerk. 

Meer weten? 

Lees de bronnen waarop deze onderwijstip is gebaseerd: 

• Fuller, I., Edmondson, S., France, D., Higgitt, D., & Ratinen, I. (2006). International perspectives on the effectiveness of geography fieldwork for learning. Journal of Geography in Higher Education, 30, 89–101. doi:10.1080/03098260500499667 
• Remmen, K. B., & Frøyland, M. (2014). Implementation of guidelines for effective fieldwork designs: exploring learning activities, learning processes, and student engagement in the classroom and the field. International Research in Geographical and Environmental Education, 23(2), 103–125. doi:10.1080/10382046.2014.891424